Phòng ngừa loãng xương ở người cao tuổi: Chủ động từ hôm nay để sống khỏe mỗi ngày

Loãng xương – “kẻ thù thầm lặng” của tuổi già

Loãng xương là tình trạng mật độ xương giảm và cấu trúc xương bị tổn thương, khiến xương giòn, dễ gãy ngay cả khi chỉ có va chạm nhẹ. Ở người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh, nguy cơ mắc bệnh rất cao. Những trường hợp gãy cổ xương đùi hay xẹp đốt sống không chỉ gây tàn phế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của người bệnh.

Theo thống kê của Hiệp hội Loãng xương Quốc tế (IOF), hiện có khoảng 500 triệu người trên toàn cầu mắc loãng xương. Mỗi năm, có tới 37 triệu ca gãy xương do loãng xương, tương đương 70 ca mỗi phút – một con số đáng báo động.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Tuổi tác là nguyên nhân hàng đầu khiến quá trình tạo xương giảm, hấp thu canxi kém. Phụ nữ sau mãn kinh bị sụt giảm hormone estrogen dẫn đến mất xương nhanh chóng. Bên cạnh đó, chế độ ăn thiếu canxi, vitamin D, ít vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia hay cà phê nhiều… đều góp phần làm suy yếu hệ xương.

Một số bệnh mạn tính như đái tháo đường, rối loạn tuyến giáp hoặc việc dùng corticoid kéo dài cũng làm tăng nguy cơ loãng xương.

Nhận biết và tầm soát sớm

Người cao tuổi cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu như đau lưng âm ỉ, giảm chiều cao, gù lưng hoặc gãy xương dù chỉ sau những va chạm nhẹ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều trường hợp loãng xương tiến triển âm thầm, không có triệu chứng cho đến khi xảy ra gãy xương.

BS. Đoàn Quốc Đạt khuyến cáo, người dân nên chủ động khám sức khỏe định kỳ và thực hiện đo mật độ xương (DEXA) mỗi 1–2 năm để phát hiện sớm tình trạng loãng xương, từ đó có hướng điều trị và phòng ngừa phù hợp.

Loãng xương là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi.

Dinh dưỡng – nền tảng của hệ xương khỏe mạnh

Một chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, magie, phospho, vitamin K và protein đóng vai trò quan trọng trong phòng và điều trị loãng xương.

• Canxi có nhiều trong sữa, tôm, cua đồng, cá nhỏ ăn cả xương, đậu phụ và rau xanh.
• Vitamin D giúp hấp thu canxi, có thể bổ sung qua ánh nắng buổi sáng hoặc thực phẩm như sữa, lòng đỏ trứng, dầu cá.
• Vitamin K hỗ trợ gắn kết canxi vào xương, có nhiều trong các loại rau lá xanh đậm như cải bó xôi, cải thìa, bông cải xanh.
• Protein giúp duy trì khối cơ, hạn chế gãy xương do suy giảm cơ ở người lớn tuổi.

Ngoài ra, người dân cần hạn chế ăn mặn, vì tiêu thụ nhiều muối sẽ làm tăng đào thải canxi qua đường tiểu; tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và cà phê để bảo vệ hệ xương.

Vận động – liều thuốc quý trong cuộc sống

Theo ThS.BS. Đoàn Quốc Đạt, tập thể dục đều đặn là “liều thuốc quý” giúp duy trì mật độ xương và cân bằng cơ thể, giảm nguy cơ té ngã. Người cao tuổi nên duy trì vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần, với các hình thức nhẹ nhàng như đi bộ, dưỡng sinh, yoga, thái cực quyền…

Bên cạnh đó, cần bố trí không gian sống an toàn, đủ ánh sáng, tránh trơn trượt, sử dụng gậy hoặc tay vịn khi di chuyển để hạn chế tai nạn té ngã.

Đau nhức xương khớp khiến sức khỏe người già ngày một giảm sút.

Khám và điều trị tại Khoa Lão – Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam

Tại Khoa Lão, người bệnh được khám, tư vấn, đo mật độ xương và điều trị bằng thuốc đặc hiệu theo phác đồ hiện hành. Các phương pháp điều trị thường gồm thuốc bisphosphonate, canxi, vitamin D, hoặc thuốc nội tiết được chỉ định tùy theo tình trạng mỗi người bệnh.

Bác sĩ Đoàn Quốc Đạt nhấn mạnh: “Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn điều trị. Việc chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, kết hợp dinh dưỡng hợp lý và vận động phù hợp sẽ giúp người cao tuổi sống vui, sống khỏe, giảm thiểu nguy cơ gãy xương do loãng xương.”

“Phòng loãng xương từ hôm nay – Sống vui, sống khỏe mỗi ngày!” Ăn uống đủ canxi và vitamin D – Tập thể dục đều đặn – Tắm nắng sáng sớm – Khám định kỳ, đo mật độ xương.

Nguồn tham khảo:

Tổ chức Loãng xương Quốc tế (International Osteoporosis Foundation – IOF)

• Global facts and statistics on osteoporosis (2024 update).
• Truy cập: https://www.osteoporosis.foundation/facts-statistics

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)

• WHO Scientific Group on the assessment of osteoporosis at primary health care level. Geneva, WHO Press.
• Báo cáo hướng dẫn chẩn đoán và tầm soát loãng xương cho người cao tuổi.

Bộ Y tế Việt Nam – Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị loãng xương (ban hành theo Quyết định số 5456/QĐ-BYT ngày 28/12/2020)

• Nêu rõ tiêu chuẩn chẩn đoán, chỉ định đo mật độ xương (DEXA), điều trị và phòng ngừa theo phác đồ quốc gia.

Hội Loãng xương Việt Nam (Vietnam Osteoporosis Society – VOS)

• Khuyến cáo về chế độ dinh dưỡng, vận động và điều trị dự phòng loãng xương ở người cao tuổi.
• Nguồn: Tạp chí Y học Việt Nam, số chuyên đề 2023.

National Institutes of Health (NIH, Hoa Kỳ)

• Osteoporosis Prevention, Diagnosis, and Therapy – NIH Consensus Statement, 2022.
• Đề cập vai trò của vitamin D, canxi và luyện tập thể lực trong dự phòng loãng xương.

Cẩm nang Dinh dưỡng cho người cao tuổi – Viện Dinh dưỡng Quốc gia (2022).

• Hướng dẫn chế độ ăn bổ sung canxi, vitamin D và protein phù hợp cho người ≥60 tuổi.