Không chỉ tổn hại Phổi, Thuốc lá hay Thuốc lá điện tử tàn hại cả tim mạch

Ở Việt Nam, việc hút thuốc vẫn là thói quen phổ biến – đặc biệt là ở nơi làm việc, quán cà phê, công viên, hay trong sinh hoạt hàng ngày. Và ít người biết rằng thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến phổi, mà còn là một trong những yếu tố nguy hiểm nhất cho sức khỏe tim mạch.

Hút thuốc âm thầm gây hại cho tim mạch như thế nào?

Khoa học đã chứng minh, khói thuốc có thể gây tổn thương lên hệ tim mạch một cách nhanh chóng và kéo dài.

Gây tổn thương mạch máu

Nicotine và carbon monoxide – hai thành phần chính trong khói thuốc – làm co thắt mạch máu và giảm lượng oxy trong máu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa, dẫn đến đau tim và nhồi máu cơ tim (Papathanasiou et al., 2014).

Làm tim làm việc quá sức

Khi hút thuốc, nhịp tim và huyết áp tăng lên. Tim phải bơm máu nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu oxy của cơ thể, lâu dài gây suy tim (Winniford, 1990).

Gây viêm và tăng nguy cơ đông máu

Khói thuốc thúc đẩy phản ứng viêm, làm tăng khả năng hình thành cục máu đông – nguyên nhân chính của đột quỵ (Graham, 2013).

Ảnh hưởng đến mỡ máu

Hút thuốc làm giảm cholesterol tốt (HDL) và tăng cholesterol xấu (LDL), từ đó đẩy nhanh tiến trình xơ vữa mạch máu (Anwari, 2022).

Không hút thuốc – Vẫn có thể bị ảnh hưởng

Thực tế đáng lo ngại là những người không hút thuốc nhưng sống trong môi trường có khói thuốc cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực. Phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi hít phải khói thuốc thụ động có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn tới 30% (Barnoya & Glantz, 2007).

Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của môi trường sống lành mạnh – không chỉ cho bản thân, mà còn cho những người thân yêu xung quanh.

Thuốc lá điện tử: “cái bẫy mới” với giới trẻ?

Ngoài ra, thuốc lá điện tử (vape) đang là xu hướng xuất hiện thay thế thuốc lá truyền thống trong giới trẻ Việt Nam. Với thiết kế nhỏ gọn, màu sắc sặc sỡ như đồ chơi, nhiều mùi hương như trái cây ngọt ngào và quảng cáo “ít độc hại hơn”, vape được nhiều thanh thiếu niên xem như lựa chọn thay thế an toàn.

Trong năm 2022, tỷ lệ học sinh 13–15 tuổi hút vape đã tăng lên 3,5% và có xu hướng tăng nhanh.

Sự thật về Vape đáng lo ngại hơn rất nhiều

Vape vẫn chứa nicotine gây nghiện, cùng các hóa chất và kim loại nặng có thể làm tổn thương phổi, tim mạch và rối loạn mỡ máu (Anwari, 2022).

Nhiều sản phẩm được thiết kế nhằm thu hút tuổi teen, với hình dáng giống đồ chơi hay vật trang trí, sẽ kích thích sự hiếu kỳ, dẫn đến sử dụng trải nghiệm và rồi phụ thuộc. Những thiết kế đó cũng đây gây lầm lẫn và mất cảnh giác từ các bậc phụ huynh.

Vape không phải là ‘giải pháp thay thế thuốc lá’, nó là một hình thức gây nghiện nicotine mới, được đóng gói tinh vi hơn.

Chính vì lo ngại ảnh hưởng đến sức khỏe giới trẻ, Quốc hội Việt Nam đã quyết định cấm hoàn toàn việc kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 2025, nhằm ngăn chặn làn sóng nghiện nicotine mới, nhất ở nhóm vị thành niên và người trẻ tuổi.

Bỏ thuốc lá: Lựa chọn tốt cho trái tim

Tin vui là các tác động xấu do thuốc lá gây ra có thể được cải thiện đáng kể sau khi ngừng hút thuốc:

• Sau 20 phút: Huyết áp và nhịp tim trở về mức bình thường.
• Sau 24 giờ: Nồng độ carbon monoxide giảm đáng kể trong máu.
• Sau 1 năm: Nguy cơ đau tim giảm một nửa so với người tiếp tục hút (Fish & Bartholomew, 2007).
• Sau 10 năm: Nguy cơ tử vong do bệnh tim gần bằng người chưa từng hút (Chen & Boreham, 2002).

Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều hiệp hội tim mạch trên thế giới xem bỏ thuốc là biện pháp phòng bệnh tim mạch hiệu quả nhất và tiết kiệm nhất hiện nay (Hahmann, 2014).

Hành trình bỏ thuốc: Bắt đầu ngay từ hôm nay

Chúng ta đều hiểu rằng bỏ thuốc là một thử thách. Không phải vì người hút yếu đuối, mà vì nicotine là chất gây nghiện.

Hiện nay đã có nhiều cách hỗ trợ bạn trên hành trình này:

1. Khám và nghe tư vấn bỏ thuốc lá từ các bác sĩ hoặc nhân viên y tế tại các đơn vị y tế ở địa phương.
2. Các sản phẩm hỗ trợ bỏ thuốc lá như miếng dán, singum/kẹo ngậm có nicotine có mặt tại các nhà thuốc.
3. Không có ai hoàn hảo, nhưng mỗi nỗ lực bỏ thuốc – dù là nhỏ – cũng là một bước lớn cho trái tim của bạn và những người bạn yêu thương.