Hướng dẫn chăm sóc răng miệng trước, trong và sau khi xạ trị ung thư đầu cổ

Xạ trị là phương pháp phổ biến trong điều trị ung thư, đặc biệt với các khối u ở vùng đầu và cổ. Tuy nhiên, xạ trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng như khô miệng, viêm nhiễm, loét niêm mạc, và tăng nguy cơ sâu răng. Việc chăm sóc răng miệng cẩn thận trước, trong và sau xạ trị đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu các biến chứng và duy trì sức khỏe răng miệng trong suốt quá trình điều trị.

Cùng chúng tôi đến với chia sẻ chuyên môn của Bác sĩ Trần Duy Thôi, chuyên khoa Răng hàm mặt, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam.

1. Ảnh hưởng của xạ trị đến răng miệng:

Các mô mềm trong khoang miệng dễ bị tổn thương do xạ trị, đặc biệt trong trường hợp điều trị ung thư vùng đầu và cổ. Xạ trị làm giảm chức năng của tuyến nước bọt, gây ra tình trạng khô miệng, khiến người bệnh khó ăn uống và nói chuyện. Bên cạnh đó, niêm mạc miệng có thể bị viêm hoặc loét, gây đau đớn và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Vì vậy, chăm sóc răng miệng kỹ càng trước và trong suốt quá trình xạ trị giúp bảo vệ sức khỏe miệng và hạn chế các biến chứng.

2. Hướng dẫn chăm sóc răng miệng

Trước khi xạ trị:
- Khám và điều trị răng miệng: Bệnh nhân nên khám răng miệng để điều trị các vấn đề như sâu răng, viêm nướu, nhiễm trùng.
- Hướng dẫn chăm sóc miệng: Sử dụng bàn chải mềm, đánh răng nhẹ nhàng, dùng kem đánh răng chứa fluoride và tránh nước súc miệng có cồn.
- Giữ ẩm miệng: Uống đủ nước để giảm nguy cơ khô miệng sau xạ trị.
- Bảo vệ răng: Cho bệnh nhân ngậm máng chứa flour bảo vệ răng trước khi xạ trị.
Trong quá trình xạ trị:
- Kiểm soát khô miệng: Uống nước thường xuyên và dùng gel hoặc xịt giữ ẩm miệng.
- Sử dụng máy tạo độ ẩm không khí: Đặt máy tạo ẩm trong phòng ngủ để giúp giảm cảm giác khô miệng về đêm.
- Vệ sinh miệng nhẹ nhàng: Tiếp tục đánh răng nhẹ với bàn chải mềm, sử dụng chỉ nha khoa để giữ miệng sạch sẽ và hạn chế nhiễm trùng.
- Tránh thực phẩm kích ứng: Tránh thức ăn quá nóng, lạnh, cay hoặc chua để bảo vệ niêm mạc miệng.

Bệnh nhân nên khám răng miệng định kỳ sau khi xạ trị.

Sau khi xạ trị:
- Duy trì vệ sinh răng miệng: Sử dụng kem đánh răng chứa fluoride để bảo vệ răng khỏi sâu răng, và đánh răng đều đặn.
- Khám răng miệng định kỳ: Kiểm tra sức khỏe răng miệng thường xuyên để phát hiện sớm các vấn đề như viêm nướu, sâu răng hoặc loét miệng.
- Giữ ẩm miệng: Sử dụng dung dịch dưỡng ẩm miệng hoặc nước súc miệng chứa xylitol nếu tình trạng khô miệng kéo dài.
- Chế độ ăn uống: Ưu tiên thức ăn mềm, dễ nuốt và tránh các thực phẩm gây tổn thương niêm mạc miệng.

3. Rủi ro khi không chăm sóc răng miệng đúng cách

Khô miệng kéo dài: Xạ trị có thể làm tuyến nước bọt suy yếu, dẫn đến khô miệng và tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu.

Viêm loét miệng: Nếu không chăm sóc đúng cách, niêm mạc miệng có thể bị viêm loét nghiêm trọng, gây khó khăn trong ăn uống.

Nhiễm trùng: Vệ sinh kém tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, đặc biệt khi hệ miễn dịch bị suy yếu do xạ trị.

Tổn thương răng: Khô miệng kéo dài và thiếu nước bọt làm tăng nguy cơ sâu răng và mất răng.

4. Cách xử trí khi gặp biến chứng

Khô miệng: Uống nhiều nước và sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm miệng. Nếu tình trạng kéo dài, có thể dùng thuốc tăng tiết nước bọt theo chỉ định của bác sĩ.

Viêm loét miệng: Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm và tránh thực phẩm gây kích ứng. Súc miệng bằng nước muối ấm hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ.

Nhiễm trùng miệng: Dùng kháng sinh theo chỉ định và vệ sinh miệng sạch sẽ.

Sâu răng: Điều trị kịp thời và dùng fluoride để bảo vệ men răng.

Kết luận

Chăm sóc răng miệng đúng cách trước, trong và sau xạ trị là yếu tố quan trọng giúp bệnh nhân duy trì sức khỏe miệng, giảm thiểu tác dụng phụ và cải thiện chất lượng cuộc sống trong suốt quá trình điều trị.

Nếu bạn đang có các vấn đề về răng hãy đến với chuyên Khoa Răng hàm mặt, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam:

Tư vấn, đặt hẹn: 1900561511 hoặc 0977 132 208 - ĐD Nguyễn Thị Kiều – Phụ trách Điều dưỡng khoa Khám bệnh